قرن ها و نسل هاى متوالى از نظريه پيامبر(ص) درباره او مى‏گذرد ولى هنوز مسلمانان تكرار مى‏كنند كه: «زمين تيره حمل نكرده، آسمان كبود سايه نيفكنده بر سر كسى كه راستگوتر از ابوذر باشد».                   

پى‏نوشت ها:
1. اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله.
2. غفارا غفر الله لها.
3. و اسلم سالمها الله.
4. چنان كه خود مؤلف نيز در چند سطر بعد اشاره مى‏كند، مقصود از اين وصيت، نهى از قيام مسلحانه بود، نه سكوت در برابر انحراف و فساد زمامداران. (مترجم).
5. تقسيم بيت المال در زمان پيامبر اسلام(ص) و همچنين در زمان ابوبكر به طور تساوى صورت مى‏گرفت، اما عمر در سال20هجرى كه براى هر يك از مسلمانان مقرّرى خاصّى از بيت المال تعيين كرد، روش تبعيض را در پيش گرفت و به مسلمانان نخستين، بيش از ديگران داد، براى مهاجران قریشى بيش از ديگر مهاجران سهميه قرار داد، مهاجران را عموما بر انصار مقدّم داشت، براى عرب بيش از عجم، و براى خانواده‏هاى معروف و اصيل، بيش از افراد گنمام مقرّرى تعيين كرد. (شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد، ج 8 ص 111) هم چنين قبيله «مضر» را به «ربيعه» ترجيح داد، به اين معنى كه براى هر يك از افراد قبيله اول 300و براى افراد قبيله دوم 200دينار مقرّر كرد.(تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 143.) و اين روش بعدها آثار بسيار نامطلوب و خطرناكى در جامعه اسلامى پديد آورد زيرا پيدايش طبقات اجتماعى در جامعه اسلامى را پى‏ريزى نموده مزيّت دينى را از راه هاى تفوق مادى قرار داد. ولى در هر حال، اين كار او با كار عثمان تفاوت داشت و به حدّى نرسيده بود كه ابوذر و امثال او همچون عثمان بر ضد او قيام كنند.(مترجم)
6. اين روش، روش شخصى عمر نبود بلكه اين گونه حكومت، از امتيازات آئين مقدس اسلام است، و عمر يا هر كس ديگر كه عهده‏دار زمامدارى مسلمانان بود، بحكم اسلام و خواسته مسلمانان مجبور بود آنرا به كار ببندد، و اگر عمر چنين نمى‏كرد، مسئول بود و عواقب وخيم به دنبال داشت، همچنانكه در دوران خلافت عثمان به ثبوت رسيد. (مترجم).
7. توجه داشته باشيد مقصود مؤلف بيان و تشريح مفاسد دوران خلافت عثمان و سياه كارى‏هاى اوست. (مترجم).
8. و ما كان لمؤمن ان يقتل مؤمنا الا خطا...» (سورة نساء آيه 92.)
9. گويا مؤلف مى‏خواهد به طور غير مستقيم، شورش مسلمانان بر ضد عثمان و كشتن وى را ـ كه نتيجه انحراف خود او از مسر حكومت اسلامى بود ـ محكوم كند، ولى در هر حال بايد توجه داشت كه اين حكم، همه جا كليت ندارد بلكه در بعضى موارد شمشير كشيدن به روى مؤمن لازم است چنانكه قرآن مجيد مى‏فرمايد: «و ان طائفتان من المؤمنين اقتتلوا فاصلحوا بينهما فان بغت احديهما على الاخرى فقاتلوا التى تبغى حتى تفى‏ء الى امر الله فان فائت فاصلحوا بينهما بالعدل و اقسطوا ان الله يحب المقسطين»(سوره حجرات آيه 9). :« اگر دو دسته از مؤمنان كارزار كنند ميان آنان صلح برقرار سازيد و اگر يكى از آنها بر ديگرى تجاوز كند با آن دسته كه تجاوز مى‏كند، جنگ كنيد و انصاف نمائيد كه خدا انصاف كنندگان را دوست مى‏دارد» بنابراين اگر خداوند در آيه 92 سوره نساء كشتن مؤمن را تحريم مى‏كند، مقصود، مؤمن بيگناه است نه مؤمن متجاوز! (مترجم).
10. مضمون تقريبى آيه 34 و 35 سوره توبه است كه در پاورقى صفحه 166 نقل شده است (مترجم) .
11. ابوذر مبارزه را از مدينه و از دستگاه فاسد خلافت عثمان شروع كرد و به همين دليل نيز به شام تبعيد گرديد. درست است كه معاويه در شام طرح سلطنت آينده خود را مى‏ريخت، ولى كسى كه دست او را باز گذاشته بود، عثمان بود. (مترجم).
12. ابوذر يك فرد اشتراكى و تابع مرام سوسياليسم نبود و منطقى جز منطق اسلام نداشت، ابوذر مخالف ثروت نبود بلكه مخالف ثروت‏اندوزى از راه نا مشروع و بدون پرداختن حقوق مسلم شرعى بود. (مترجم).
13. و الذين يكنزون الذهب و الفضة و لا ينفقونها فى سبيل الله فبشرهم بعذاب اليم و يوم يحمى عليها فى نار جهنم فتكوى بها جباههم و جنبوهم و ظهورهم هذا ما كنزتم لانفسكم فذوقوا ما كنتم تكنزون.(سوره توبه آيه 34 و 35.)
14. اول آيه شريفه از اين قرار است: يا ايها الذين آمنوا ان كثيرا من الاحبار و الرهبان ليأكلون اموال الناس بالباطل و يصدون عن سبيل الله» معاويه مى‏گفت: بعد از جمله «سبيل الله»«و» نيست و مراد از «الذين» احبار و رهبان هستند، ولى ابوذر مى‏گفت «و» هست و ذخيره كنندگان مسلمان و غير مسلمان در اين حكم يكسانند. (مترجم).

منبع:
قهرمانان راستين 133/تأليف: خالد محمد خالد /ترجمه: مهدى پيشوايى /http://imamalinet.net